Μετά τις δύο αποτυχημένες προσπάθειες τηλεκπαίδευσης, η διά ζώσης συνάντηση στον οικείο ( αλλά ανανεωμένο χώρο της Σχολής Γονέων στη Λακωνική ) ήταν ανακουφιστική για μένα και τα μέλη της σχολής γονέων. Χάρηκαν που συναντηθήκαμε από κοντά.
Αφού (ξανα)συστηθήκαμε και συνδεθήκαμε, ασχοληθήκαμε με ένα πολύ σημαντικό θέμα, τη σχέση γονέα – παιδιού και κατ’ επέκταση τη σχέση στα χρόνια της πανδημίας.
Ξεκινήσαμε κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Το πρώτο μισό του 20ού αιώνα κυριαρχούσε ο συμπεριφορισμός ( Pavlov Watson, Skinner κ.ά. ). Υποστήριζε ότι η σχέση παιδιού – γονέα διαμορφώνεται από την υλική ανταπόδοση. Το παιδί δένεται με τους γονείς του, επειδή αυτοί του προσφέρουν κυρίως φαγητό, σπίτι, ιατρική μέριμνα, καλύπτουν δηλαδή τις υλικές ανάγκες του παιδιού. Όσα παιδιά έκλαιγαν και ήθελαν αγκαλίτσες και φιλάκια, γίνονταν «κακομαθημένα».
Γύρω στο 1950 -1960 άρχισε ν’ αντιστρέφεται η τάση αυτή και ν’ αναγνωρίζεται η καθοριστική σημασία του συναισθήματος και της σχέσης μάνας – παιδιού για την μετέπειτα ψυχική ισορροπία του παιδιού. Σ’ αυτό συνετέλεσαν η Θεωρία του «Δεσμού» του John Bowlby και τα πειράματα με τα πιθηκάκια του Harry Harlow. H Deborah Blum υπερθεματίζει λέγοντας ότι «η τροφή είναι η συντήρηση, αλλά η θερμή αγκαλιά είναι η ίδια η ζωή.»
Ο ίδιος ο Bowlby, που δε δίστασε να έρθει και σε σύγκρουση με την ορθόδοξη ψυχανάλυση ( Freud ), αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «η διαμόρφωση ενός βαθιού αμοιβαίου δεσμού με κάποιον ( σημαντικό) Άλλο είναι η πρώτη επιτακτική ανάγκη του ανθρώπινου είδους» και ότι «η απομόνωση είναι εκ φύσεως τραυματική για τους ανθρώπους». Τα πειράματα που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια από διάφορους επιστήμονες ήρθαν να τον επιβεβαιώσουν. Θεωρεί ότι υπάρχουν 3 είδη Δεσμού, δηλαδή συμπεριφορές – στρατηγικές με τις οποίες τα παιδιά διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, ανάλογα με τη συναισθηματική σύνδεση που έχουν με τη μητέρα τους. : Α. ασφαλής δεσμός, Β. Αγχώδης δεσμός και Γ. Αποφευκτικός δεσμός.
Η απόλυτη όμως επιβεβαίωση έρχεται πλέον από τις νευροεπιστήμες : «Ο άνθρωπος δεν μπορεί να υπάρξει και να ευτυχήσει μόνος του. Είμαστε σχεσιακά όντα. [….] Οι σχέσεις διαμορφώνουν τους εγκεφάλους μας. Οι συνδέσεις του εγκεφάλου αλλάζουν ως αποτέλεσμα της επίδρασης των εμπειριών του ανθρώπου.[…] Η σχέση με το περιβάλλον είναι καθοριστική. Καλά περιβάλλοντα δημιουργούν καλούς πολίτες, τα κακά, κακούς.» αναφέρει ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή Έλληνες ψυχιάτρους-ψυχοθεραπευτές, ο Γιώργος Γουρνάς, αναφερόμενος στα συμπεράσματα της ενδοπροσωπικής νευροβιολογίας του Daniel Siegel.
Αναλυτικότερα για τα νεότερα δεδομένα των νευροεπιστημών, θα αναφέρουμε στην επόμενη συνάντησή μας.
Η ζωή, λοιπόν, θεωρώ ότι είναι σχέση και η σχέση είναι ζωή. Άνθρωπος = σχέση, σχέση = άνθρωπος.
Καλή συνέχεια
Νίκος Μαρκάκης Όσοι επιθυμούν μπορούν να δουν όλη την παρουσίαση στο You tube υπό τον τίτλο «Σχετίζομαι, άρα υπάρχω, Νίκος Μαρκάκης»
