Η πρώτη τροφή του ανθρώπου φαίνεται πως ήταν από τα φρούτα των δέντρων. Αυτό ήταν το «ψωμί» του , σήκωνε τα μάτια ψηλά γευόταν το χαμόγελο του δημιουργού του και έπιανε τη δωρεά του , δωρεά με χίλιες γεύσεις και χίλια χρώματα.
Μετά την έξωση όμως έξω από τον Παράδεισο τα φρούτα έγιναν στυφά και λειψά, σκληρά και …άγρια σαν τον άνθρωπο. Τώρα χρειάστηκε να σκύβει στη γη και να τραβάει ρίζες μες απ΄ το χώμα , να συλλέγει σπόρους και βαλανίδια ξερά , που έπεφταν ανάμεσα στα χόρτα. Έτσι το ψωμί του τώρα ήταν ρίζες και σπόρια. Χιλιόμετρα περπατούσε κάθε μέρα μαζεύοντας και τρώγοντας συγχρόνως.
Όταν ήταν πατέρας κι είχε στο σπίτι του ανήμπορα άτομα ,πρέπει κάτι να ΄φερνε και στην οικογένειά του. Οι γέροι και τα νήπια δεν μπορούσαν βέβαια να τραγανίσουν σπόρους και τότε ο άνθρωπος επινόησε το μούσκευμα και το λιώσιμο των σπόρων. Τώρα μπορούσαν οι σπόροι να γίνουν μια μάζα
κι έτσι προέκυψε το πρώτο καρβέλι. Κι όταν το ψήναν στον ήλιο ή στη φωτιά , τότε οι άνθρωποι είχαν ανακαλύψει το ψωμί . Τώρα το ψωμί το κρατά ο πατέρας ή η μητέρα, η οικογένεια κάθεται γύρω γύρω , περιμένοντας να κόψει τα κομμάτια του ψωμιού και να τα μοιράσει. Αυτό πρέπει να ήταν η πρώτη οικογενειακή τελετή. Κι όταν ο πατέρας έφερνε τους κόκκους του σίτου και τα άλλα μέλη της οικογένειας τα έλιωναν μουσκεμένα και τα έψηναν , αυτό ήταν η πρώτη οικοτεχνία.
Οι αθώοι πρωτόγονοι άνθρωποι πρέπει να διαισθάνθηκαν ότι υπάρχει κάποια ιερότητα σ΄ αυτή τη διαδικασία , γιατί διαβάζουμε στον Όμηρο ότι το ζώο που προετοίμαζαν για θυσία, το πασπάλιζαν με κριθαράλευρο .
Ακόμα με την ευφροσύνη σύναξη γύρω από το ψωμί και με την αγαθότητα του νοικοκύρη και την ευχαρίστηση των μελών της οικογένειας , ένιωσαν οι άνθρωποι πώς κάνουν μια αναπαράσταση της ζωής του Παραδείσου. Αργότερα θα νιώσουν ότι είναι και μια προσομοίωση της βασιλείας του Θεού , δη λαδή των εσχάτων. Οι πρωτόγονοι ζούσαν σε μεγάλη ανασφάλεια με πολύ φόβο , και αυτή η κατάσταση τους έκανε πολύ ευαίσθητους σε μεταφυσικά ρίγη. Γι΄ αυτό η κάθε κίνησή τους , ο κάθε ήχος , η κάθε γεύση , είχε ένα μεταφυσικό μήνυμα. Ο Όμηρος τα πάντα τα αισθάνεται ως θεία, θεία θάλασσα, θεία γη, θεία τα πάντα.
Έτσι και το ψωμί , ως κύριος τρόπος επιβίωσης και κύρια τελετουργία στην οικογένεια και στις θυσίες έγινε ιερό μέσα στις ψυχές των ανθρώπων. Στο ναό του Σολομώντος το ψωμί έγινε άρτος και αποτελούσε το κέντρο της θυσίας . Και ο κύριος Ιησούς Χριστός ανέβασε το ψωμί στην αξία του σώματός Του. Όχι να συμβολίζει το σώμα Του , αλλά να είναι το σώμα Του ! Γι΄ αυτό και στους Εμμαούς , μετά την Ανάσταση , οι μαθητές Του, Τον αναγνώρισαν «εν τη κλάσει του άρτου» , γιατί τον είδαν στην πιο αυθεντική Του πράξη .
Στην πρακτική ζωή της Εκκλησίας , το ψωμί είναι το σώμα Χριστού και τα σώματα των πιστών συγχρόνως , που από σώματα ξεχωριστά όπως οι κόκκοι του σίτου με την άλεση και τη ζύμωση γίνονται ένα σώμα , «ίνα ώσιν εν».
Γι΄ αυτό και η πιο ιερή πράξη , που κ άνουν σήμερα και πάντα οι άνθρωποι πριν από τη θεία λειτουργία είναι η παρασκευή του πρόσφορου. Δεν υπάρχουν ωραιότερα πρόσωπα και ωραιότερες σκηνές από τις γυναίκες , και συχνά και τους άντρες στα μοναστήρια , που ζυμώνουν και ψήνουν το πρόσφορο. Και η ιερή σημασία , που έχει το ψωμί που σφραγίζεται, για να προσφερθεί στο ναό (πρόσφορο) για να γίνει σώμα Χριστού , μεταδίδεται και σε κάθε άλλο ψωμί , που παρασκευάζει ή αγοράζει η οικογένεια για το τραπέζι . Όταν μας έπεφτε κανένα κομμάτι ψωμιού κάτω , το σηκώναμε με ευλάβεια και το φιλούσαμε. Κι αν ήταν λερωμένο το ακουμπούσαμε σε μια πεζούλα , για να το φάνε τα πουλιά. Έτσι μας μάθαιναν οι γονείς μας , γιατί έτσι έκαναν και αυτοί. Στην Ανατολική Ευρώπη, όταν υποδέχονται κάποιο σημαντικό πρόσωπο , στέκονται μπροστά του , κρατώντας ένα καρβέλι και ένα πιάτο με αλάτι. Θέλουν να δείξουν μ΄ αυτό ότι τον δέχονται σαν ένα κόκκο του σίτου που θα ζυμωθεί μαζί τους , για να κάνουν ένα ψωμί όλοι μαζί.
Βέβαια ο κόκκος του σίτου για να γίνει ψωμί , πρέπει πρώτα να πεθάνει , να λιώσει μέσα στο χώμα , για να βλαστήσει το στάχυ με τον πολύ καρπό. Ύστερα κι αυτοί οι καινούργιοι κόκκοι πρέπει να λιώσουν με το άλεσμα , για να γίνουν ψωμί , λίγοι θα κρατηθούν για να λιώσουν με τη σειρά τους κι αυτοί στο χώμα για να φέρουν περισσότερο καρπό . Αλλά και οι άλλοι που έλιωσαν κι έγιναν ψωμί με το ψήσιμο στο φούρνο , ύστερα κόβονται σε κομμάτια, τα κομμάτια γίνονται μπουκιές , και οι μπουκιές αλέθονται με τα δόντια που λέγονται γι΄ αυτό «μύλες» δηλαδή «μυλόπετρες».
Μεγάλο το μυστήριο του ψωμιού λοιπόν και χαρά σ΄ αυτόν που έχει την απλότητα να το καταλάβει. Συνήθως μόνον οι φτωχοί έχουν αυτή τη χάρη. Και η Εκκλησία καταλαβαίνει αυτή τη χάρη των φτωχών και γι΄ αυτό μας μοιράζει το αντίδωρο σε μικρά κομμάτια , για να το εκτιμήσουμε και να το αγαπήσουμε. Το αντίδωρο είναι το σώμα της Παναγίας , γιατί από αυτό κόπηκε «ο αμνός κι έγινε σώμα του Κυρίου , όπως κόπηκε συμβολικά ο λίθος ο αχειρότμητος του Δανιήλ».
Όταν ο άνθρωπος έχασε τον Παράδεισο , κράτησε την ανάμνηση του Άρτου του Παραδείσου κι ενώ με τους κόκκους του σίτου έφτιαξε το ψωμί , δεν βρήκε την απόλυτη ικανοποίηση του Άρτου , όπως τη διατηρούσε στη μνήμη του . Κι έτσι έφτιαξε τον πολιτισμό, παρασκεύασε δηλαδή άπειρα αρτύματα και προσφάγια και γλυκίσματα κάθε λογής, για να παρηγορηθεί . Ο Θεός όμως του έφερε το ίδιο στο Σώμα του και σ΄ αυτό μπόρεσε επί τέλους ν΄ αναπαυθεί η πείνα του ανθρώπου.
Ο Χριστός είναι ο άρτος ο ζων (ο ίδιος μας το είπε) , «ο εκ του ουρανού καταβάς» και αναπαύει τον άνθρωπο , από τον κάματο και το άγχος του πολιτισμού. Και στην εποχή μας με το τόσο άγχος για την ικανοποίηση , των ατέλειωτων αναγκών και επιθυμιών μας , ο άρτος ο ζων είναι η πρόταση του Θεού στον κόσμο για να ησυχάσουμε και να πούμε ότι , αφού έχουμε το ψωμί μας να φάμε , δόξα το Θεώ , είμαστε αναπαυμένοι.
Του συνεργάτη μας
Φιλόλογου – Συγγραφέα
Κωνσταντίνου Γανωτή
Αφήστε μια απάντηση